Sociaal domein

Inwoners ondersteunen met een tijdelijk verblijf in een instelling om (weer) zelfredzaam te worden

Doel 1.3.1 Tijdelijk verblijf in een instelling | Begroting 2024

Cirkel van geweld doorbreken
Het jaar 2024 stond voor de gemeente Zwolle in het teken van intensieve samenwerking en doorontwikkeling in de aanpak van huiselijk geweld, kindermishandeling en mensenhandel. Door een integrale aanpak en nauwe samenwerking met regionale en lokale partners hebben we belangrijke stappen gezet in de ondersteuning van slachtoffers en de bestrijding van deze problematiek.  We zien dit terug in een daling van het aantal advies- en ondersteuningsvragen van inwoners en professionals aan Veilig Thuis IJsselland. Deze daling kan worden toegeschreven aan de verbeterde preventieve maatregelen en vroegsignalering binnen de regio. Wel zien we een sterke stijging van het aantal meldingen en hulpvragen bij het Centrum Seksueel Geweld. De stijging benadrukte de noodzaak van blijvende inzet op dit terrein in de regio. Tot slot zien we dat de zorgcoördinator mensenhandel een cruciale centrale rol heeft gespeeld in de coördinatie van hulp en zorg aan slachtoffers van mensenhandel en het verhogen van bewustwording over mensenhandel.

Jeugd
In 2024 is verdere uitvoering gegeven aan de aanpak Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming waarbij wordt ingezet op meer eenvoud in aanpak, gezinsgericht werken en de rechtsbescherming te verbeteren. Er zijn zeven actielijnen beschreven die de ondersteuning aan gezinnen verbeteren. Voor de regio IJsselland is een projectleider aangesteld en een projectgroep ingericht om de zeven actielijnen met behulp van initiatieven verder uit te voeren. In 2024 is ook ingezet op het realiseren van zo min mogelijk uithuisplaatsingen. Er zijn voorbereidingen getroffen om te starten met een pilot Veilig Samenspel. Samen met partners als Veilig Thuis, Raad van de Kinderbescherming en de gecertificeerde instellingen wordt actuele casuïstiek besproken, waarbij oplossingen vanuit bestaanszekerheid of andere vormen van hulp worden ingezet. Op deze manier worden trajecten in het gedwongen kader voorkomen.

Beschermd wonen
Ondanks dat de doordecentralisatie van beschermd wonen nogmaals is uitgesteld is binnen de regio IJssel-Vecht in 2024 flinke stappen gezet in de ontwikkeling van beschermd wonen naar beschermd thuis. Zo is per 1 april 2024 de toegang beschermd wonen per gemeente lokaal georganiseerd. Daarnaast is in 2024 een regionale programmatische aanpak ontwikkeld welke inzet op de verdere transformatie van beschermd wonen naar beschermd thuis. In deze aanpak wordt ingezet op vier thema’s, te weten (1) afbouw centrale wachtlijst beschermd wonen, (2) het stoppen van begeleid wonen, (3) op orde hebben van de financiën en (4) de toekomst van het vastgoed beschermd- en begeleid wonen.

In 2024 is ook een dienstverleningsovereenkomst afgesloten met GGD IJsselland voor het afnemen van twee regionale taken, het beheren van de centrale wachtlijst en het bieden van een expertiseteam beschermd wonen voor de regio.

In 2024 is ook volop ingezet op het opstellen van een centrumregeling voor beschermd wonen en maatschappelijke opvang, de nieuwe governance. De bestuurlijke route is doorlopen en elke gemeenteraad uit de regio IJssel-Vecht heeft ingestemd met de nieuwe centrumregeling. De centrumregeling gaat per 1 januari 2025 in werking treden.

Maatschappelijke opvang
Ook in 2024 hebben we opvang en begeleiding geboden aan inwoners uit de regio die vanwege dakloosheid geen dak boven hun hoofd hadden. Er is door de gemeente in samenwerking met de regio een regionaal uitvoeringsplan vastgesteld voor de periode 2024 – 2027. Dit plan beschrijft een bredere preventieve aanpak van dakloosheid (gericht op het voorkomen van dakloosheid en lang verblijf in de opvang). Hierin staan (lokale en regionale) acties op het gebied van preventie, betrokkenheid van (herkomst) gemeenten, passende huisvesting en ondersteuning en inzet van ervaringskennis.

Cirkel van geweld doorbreken

• Aan de Regiovisie Huiselijk Geweld IJsselland 2021 – 2024 wordt door de regio IJsselland uitvoering gegeven. Komende jaar (eerste en tweede kwartaal 2025) wordt Regiovisie Huiselijk Geweld vernieuwd en vastgesteld.
• Centrum Seksueel Geweld heeft zich in 2024 dagelijks ingezet voor advies en hulp aan de slachtoffers van seksueel geweld in Zwolle en in de omliggende regiogemeenten. Dit gaat gepaard met verhoogde aantal meldingen (toename van 54% ten opzichte van 2023) die momenteel goed ondervangen worden en waarmee hulp naar zwaardere GGZ zorg voorkomen wordt en de huisartsen ontlast worden.
• Multi Disciplinaire Aanpak voor ernstig geweld is ondergebracht bij Veilig Thuis IJsselland en zorgt hiermee voor de verbinding tussen diverse professionals. Naast de bekende partners wordt komend jaar een evaluatie gehouden over de doelmatigheid en effectiviteit waarna keuzes voor de toekomst worden gemaakt.
• De zorgcoördinator mensenhandel is actief in onze regio en handelt in samenwerking met gemeenten en zorg & veiligheidshuis. In 2024 zijn 109 adviesvragen, meldingen/signalen en casussen gestart, waarvan 103 zijn afgerond. De schaarste zes plekken in de opvang voor slachtoffers van mensenhandel werden dit jaar ten volle benut.
• Regio IJsselland contracteert middels een subsidie opvang plekken voor slachtoffers van huiselijk geweld. Naast plekken voor vrouwen met kinderen zijn er plekken voor mannen. De vrouwenopvang kent drukke bezetting maar zo ook doorstroom naar reguliere hulp.
• Regio IJsselland contracteert middels een subsidie opvang voor de slachtoffers van huiselijk geweld en dan specifiek gericht op mannen. Echter de mannenopvang is de bezetting minder groot, wat deels verklaarbaar is door taboe op slachtofferschap van mannen. In 2025 wordt aan dit onderwerp samen met de betrokken zorgpartijen meer bekendheid gegeven.
• Regio IJsselland contracteert middels een subsidie Veilig Thuis IJsselland, zodat gedegen uitvoering gegeven kan worden in de ondersteuningsvraag op het thema huiselijk geweld en kindermishandeling. Dit doen ze door het verlenen van advies, veiligheidsbeoordeling, onderzoek en zo nodig toeleiding naar zorg in vrijwillige of verplichte kader.

Jeugd

• RSJ IJsselland vertegenwoordigt de regio in bovenregionale samenwerkingsverbanden voor afstemming en sturing gericht op de afbouw van gesloten jeugdhulp met verblijf. Bij deze ontwikkelingen adviseren wij mede het RSJ IJsselland in hun rol. In 2024 is een ‘Bovenregionaal transformatieplan Jeugdzorg Plus Oost’ opgesteld waarmee via het Rijk middelen kunnen worden aangevraagd door jeugdhulpplus partners in de periode 2025 tot 2030.  Dit om de transformatie vanaf 2025 kracht bij te zetten.
• In 2024 zijn wij in samenwerking met een jeugdhulpaanbieder gestart met de voorbereidingen om een huidige verblijfsvoorziening om te bouwen tot een kleinschalige woonvoorziening. Hiertoe hebben wij een vernieuwende pedagogische visie geformuleerd waarin ‘aandachtsvolle zorg’ en ‘onvoorwaardelijk wonen’ centraal staat. Gemeente Zwolle participeert in de regionale Regiegroep die mede sturing geeft aan deze transformatie.
• Jongeren die uitstromen van jeugdhulp met verblijf en nog hulp nodig hebben kunnen de nodige Wmo ondersteuning aanvragen, bijvoorbeeld beschermd wonen of beschermd thuis. In 2024 is ingestemd met de nieuwbouw van een Perspectiefhuis. Hier doorlopen jongeren drie stappen naar zelfstandigheid. Er zijn 12 plekken voor jongeren met jeugdhulp en de laatste stap naar zelfstandigheid is vanaf 18 jaar en ouder waarbij ze overgaan naar grotere zelfstandigheid via Wmo ondersteuning.

Beschermd wonen

• Aan de regiovisie beschermd wonen en maatschappelijke opvang 2022-2032 wordt door de regio IJssel-Vecht uitvoering gegeven. Per 1 april 2024 is de doordecentralisatie van de toegang tot beschermd wonen gerealiseerd. Vanaf deze datum wordt de toegang lokaal door de regiogemeenten uitgevoerd. Daarnaast is volop ingezet op de beweging naar beschermd thuis door de ontwikkeling van aanbod beschermd thuis in de regio IJssel-Vecht.
• De doordecentralisatie beschermd wonen is wederom een jaar uitgesteld, naar 1 januari 2026. Inhoudelijk is in de regio IJssel-Vecht een beweging gaande. De regiogemeenten zetten volop in op de ontwikkeling van beschermd wonen naar beschermd thuis. Er is een regionale programmatische aanpak ontwikkeld welke inzet op vier thema's, te weten (1) afbouw centrale wachtlijst beschermd wonen, (2) het stoppen van begeleid wonen, (3) op orde hebben van de financiën en (4) de toekomst van het vastgoed beschermd- en begeleid wonen.

We zetten in op het organiseren van tussenvormen als alternatief voor beschermd wonen. We maken afspraken met woningbouwcoöperaties voor beschikbaarheid van woningen ten behoeve van uitstroom beschermd wonen en we zijn met welzijnspartijen in gesprek over acceptatie in de wijk.

• Aan het convenant regionale samenwerking beschermd wonen en maatschappelijke opvang regio IJssel-Vecht is in 2024 uitvoering gegeven. In 2024 is ingezet op de toekomstige governance, de centrumregeling, welke per 1 januari 2025 in gaat.
• Op 31 december 2024 stonden 223 inwoners op de wachtlijst, waarvan 110 uit de gemeente Zwolle. Dit is een stijging van 10% in vergelijking met een jaar eerder. Gemiddeld wacht een inwoner 414 dagen tot instroom in beschermd wonen. In vergelijking met een jaar eerder, is dit een stijging van twee maanden. In 2024 zijn 102 inwoners geplaatst vanuit de wachtlijst op een beschermd- of begeleid wonen plek.
  Voor de afbouw van de wachtlijst worden verschillende interventies ingezet waaronder het inzetten van beschermd thuis. Er zijn met de wachtlijstbeheerders nieuwe afspraken gemaakt ten behoeve van snellere plaatsing van een inwoner van de wachtlijst bij een vrijgekomen plek. Ook is in kaart gebracht hoeveel inwoners zijn uitgestroomd en nog wachten op een uitstroomplek na beschermd wonen. De verschillende interventies hebben niet voor bredere uitstroom van de wachtlijst geleid. In 2025 wordt opnieuw gekeken naar alternatieven mogelijkheden om de wachtlijst af te bouwen, waaronder het inzetten van lokale uitstroomtafels om de uitstroom uit beschermd wonen te bevorderen.
• De 'Overeenkomst overdracht verantwoordelijkheden, taken en middelen regio Noord Veluwe' wordt uitgevoerd. De regio Noord-Veluwe opereert zelfstandig en ontvangt daarvoor een deel van de rijksmiddelen die Zwolle ontvangt.
• In 2024 is nauw samengewerkt met de tien gecontracteerde zorgaanbieders van beschermd wonen. Er is ingezet op het behouden van een dekkend zorglandschap, op passende ondersteuning voor jongvolwassenen, het bevorderen van uitstroom uit beschermd wonen en er is een regeling voor financiering tijdelijk niet in verblijf ontwikkeld.

Maatschappelijke opvang

• Aan de regiovisie beschermd wonen en maatschappelijke opvang 2022-2032 is door de regio IJssel-Vecht in 2024 uitvoering gegeven. Voor de maatschappelijke opvang gaat dit over het meer voorkomen van dakloosheid, en zo snel mogelijk oplossen hiervan. Er is geïnvesteerd in een grotere betrokkenheid van regio (herkomst)gemeenten. Bijvoorbeeld door meer mogelijkheden voor passende ondersteuning en huisvesting voor mensen die (dreigend) dak- of thuisloos zijn.
• Aan het convenant regionale samenwerking beschermd wonen en maatschappelijke opvang regio IJssel-Vecht is in 2024 uitvoering gegeven. In 2024 is ingezet op de toekomstige governance, de centrumregeling, welke per 1 januari 2025 in gaat.
• Het Uitvoeringsplan maatschappelijke opvang is in juli 2024 vastgesteld, nadat hiermee in maart 2024 in het bestuurlijk overleg van de acht regiogemeenten is ingestemd.  

a. Er is ingezet op meer verbinding met lokale wijkteams / toegang en vergroten van bekendheid over het maatschappelijke opvang aanbod.
b. Met regiogemeenten is verder ingezet op beschermd thuis en nieuwe woonvormen zoals het project Kamers met aandacht (hospita wonen).
c. De principes van Housing First zijn verder geborgd in het aanbod met een pilot voor jongeren en realisatie van woonunits naast De Herberg.
d. Een verkenning naar jongerenopvang-voorziening is opgestart. Met huisartsen- en tandartsenzorg partijen zijn afspraken gemaakt over verbeteren van de toegankelijkheid hiervan voor dak- en thuislozen.
e. Een project naar ervaringsdeskundigheid in de maatschappelijke opvang is afgerond en ervaringsdeskundigheid is vast onderdeel van de subsidievoorwaarden.

• De Centrale Toegang heeft naar behoren gezorgd voor toegang tot maatschappelijke opvangvoorziening. De maatschappelijke opvang is uitgevoerd door Creating Balance, het RIBW (De Herberg), het Leger de Heils en LIMOR. De sociale activering is verzorgd door Zwolle actief. In 2024 is de druk op de maatschappelijke opvang hoog, doordat meer mensen zich meldden voor opvang en doordat zij hier gemiddeld langer verbleven.
• Leger des Heils heeft opvang en ondersteuning aangeboden aan inwoners zonder verblijf via bestaande voorzieningen.

De activiteiten van doel 1.3.1 hebben per saldo € 12.000 meer gekost dan begroot. Dat komt door een positief resultaat van € 5.518.000 op de lasten en een nadelig resultaat op de baten van € 1.364.000. Daar tegenover staat een hogere toevoeging aan de reserve van € 847.000 en een hogere onttrekking van € 3.320.000. Dit wordt als volgt verklaard.

Maatschappelijke opvang

• Lagere lasten ad. € 170.000 op het regionale budget maatschappelijke opvang. Gemeente Zwolle is centrumgemeente voor de regio IJssel-Vecht. Dit betekent dat de baten en lasten van de regionale budget via de begroting van de gemeente Zwolle lopen. Met name doordat de kosten van het uitvoeringsplan MO lager uitvallen, ontstaat een regionaal voordeel van € 503.000. Het aandeel van de regiogemeenten wordt aan deze gemeenten uitbetaald. Het Zwolse aandeel in dit voordeel bedraagt € 170.000.
• In de afgelopen jaren zijn een aantal regionale incidentele middelen gestort in de reserve. Deze zijn in 2024 nog niet volledig besteed waardoor voor de mutaties uit de reserve incidentele voordelen ontstaan. Het gaat hierbij om de in de meicirculaire 2022 ontvangen middelen DU brede aanpak dak- en thuisloosheid (nog € 579.000 beschikbaar), de gereserveerde middelen voor de Winteropvang (nog € 293.000 beschikbaar), ontvangen Rijksmiddelen coronacompensatie (nog € 1.253.000 beschikbaar) en de incidenteel ontvangen VWS-middelen (nog € 61.000 beschikbaar). Dit betreft allemaal regionale middelen. In 2025 worden deze middelen ondere andere aangewend voor het tekort team VIA en het begrotingstekort van De Herberg.

Huiselijk Geweld
Op het jaarlijkse regionale budget Huiselijk Geweld is een klein voordeel gerealiseerd (Zwols aandeel € 21.000 positief). Net zoals bij maatschappelijke opvang zijn hier een aantal incidentele regionale middelen in de reserve gestort die in de afgelopen jaren zijn ontvangen en in 2024 niet volledig zijn aangewend. Dit zorgt voor mutaties van reserves voor een voordeel in de baten en lasten. Het gaat hierbij om de middelen toekomstscenario (nog € 1.771.000 beschikbaar), ontvangen Rijksmiddelen coronacompensatie (nog € 115.000 beschikbaar) en de incidentele middelen Centrum Seksueel Geweld en schadelijke praktijken (nog € 198.000 beschikbaar).

Beschermd Wonen
Lagere lasten ad. € 4.365.000 op het regionale budget beschermd wonen (aandeel Gemeente Zwolle). Gemeente·Zwolle is centrumgemeente voor de regio IJssel-Vecht. Dit betekent dat de baten en lasten van het regionale budget via de begroting van de Gemeente Zwolle lopen. Er is al een aantal jaren sprake van een voordelig resultaat vanuit de ontvangen Rijksmiddelen beschermd wonen. Het aandeel van de regiogemeenten wordt aan deze gemeenten uitbetaald. Het Zwolse aandeel in dit voordeel bedraagt € 7.365.000. Van dit bedrag is in de begroting 2024 al € 3.000.000 als voordeel verwerkt. T.o.v. de begroting ontstaat er nu een aanvullend voordeel van € 4.365.000.

Jeugdhulp met verblijf
Hogere lasten jeugdhulp met verblijf ad. € 4.088.000. Zoals bij de financiële toelichting in doel 1.2.3 aangegeven wordt, vanwege een nog niet adequate budgetverdeling over beide doelen, de afwijking op dit doel in totalen geanalyseerd. Op het totaalbudget voor jeugdhulp (ruim € 57.000.000) is een nadeel van € 1.435.000 gerealiseerd (doel 1.2.3. een voordeel van € 2.653.000 en doel 1.3.1. een nadeel van € 4.088.000).

In Berap 2-2024 is er een incidenteel voordeel van € 1.800.000 verwerkt, ten gunste van de algemene middelen. In de jaarrekening is dit niet € 1.800.000 maar € 365.000 geworden, een nadeel van € 1.435.000 ten opzichte van de bijgestelde begroting 2024.

Het lagere voordeel wordt veroorzaakt door:

• Een aantal aanbieders is onverwacht en relatief laat met nagekomen declaraties gekomen. Dit heeft zich met name voorgedaan bij jeugdhulp met verblijf en het gaat om hoge declaraties over een beperkt aantal jeugdigen.  Zo declareerde één aanbieder nog (terecht) € 250.000. Dit was bij de berap 2-2024 niet voorzien. In totaal gaat het om circa € 900.000.
• Bij de Berap 2-2024 is ingecalculeerd dat een aantal jeugdhulptrajecten op basis van cliëntgebonden overeenkomsten (met aanbieders buiten onze raamovereenkomst) gedurende het jaar zouden stoppen vanwege aflopende indicaties. In een aantal gevallen zijn deze echter later in het jaar verlengd wat extra kosten veroorzaakt, in totaal circa € 300.000.
• Aan het einde van het jaar hebben twee gemeenten in het kader van het woonplaatsbeginsel nog in totaal € 193.000 aan de gemeente Zwolle doorbelast over voorgaande jaren. Dit was niet eerder gecommuniceerd en derhalve ook niet meegenomen in de Berap 2-2024.